Dz.U.10.11.66

2010.06.14                     zm.          Dz.U.2010.81.530               art. 56
2010.07.30                     zm.          Dz.U.2010.127.858              art. 6
2010.08.14                     zm.          Dz.U.2010.126.853              art. 2

USTAWA

z dnia 22 maja 2003 r.

o działalności ubezpieczeniowej¹⁾

(tekst jednolity)

Dział I

PRZEPISY OGÓLNE

Art. 1. 1. Ustawa określa warunki wykonywania:

1)  działalności w zakresie ubezpieczeń osobowych i ubezpieczeń majątkowych;

2)  działalności reasekuracyjnej.

2. Ustawa określa także zasady:

1)  wykonywania zawodu aktuariusza;

2)  sprawowania nadzoru ubezpieczeniowego;

3)  organizacji i funkcjonowania ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego.

Art. 2. 1. Określenia użyte w ustawie oznaczają:

1)  biuro narodowe - biuro narodowe w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.²⁾);

1a)  cedent - zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, który w związku z wykonywaną działalnością ubezpieczeniową lub reasekuracyjną ceduje ryzyko na zakład reasekuracji lub zakład ubezpieczeń wykonujący działalność reasekuracyjną;

2)  duże ryzyka - ryzyka, o których mowa w dziale II załącznika do ustawy:

a)  grupy 4-7, 11, 12,

b)  grupy 14, 15 - w przypadku gdy ubezpieczający wykonuje działalność gospodarczą lub wolny zawód, a ryzyko wiąże się z tą działalnością,

c)  grupy 8, 9, 13, 16 - w przypadku gdy ubezpieczający przekracza co najmniej dwa z następujących kryteriów w roku obrotowym:

–  suma bilansowa wynosi 6,2 mln euro,

–  obroty netto wynoszą 12,8 mln euro,

–  średnia ilość pracowników wynosi 250 osób,

jeżeli ubezpieczający należy do grupy kapitałowej, dla której przygotowywane jest sprawozdanie skonsolidowane w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, Nr 157, poz. 1241 i Nr 165, poz. 1316), powyższe kryteria oceniane będą na podstawie sprawozdania skonsolidowanego;

2a)  firma inwestycyjna - firmę inwestycyjną w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego (Dz. U. Nr 83, poz. 719, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341), zwanej dalej "ustawą o nadzorze uzupełniającym";

3)  główny oddział - oddział, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.³⁾), zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej albo zakładu reasekuracji mającego siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej;

3a)  instytucja kredytowa - instytucję kredytową w rozumieniu ustawy o nadzorze uzupełniającym;

4)  koasekuracja - umowę ubezpieczenia, na podstawie której co najmniej dwa zakłady ubezpieczeń działając w porozumieniu zobowiązują się do spełnienia określonego świadczenia w przypadku zajścia, przewidzianego w umowie, zdarzenia losowego;

5)  krajowy zakład ubezpieczeń - przedsiębiorcę, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

5a)  konglomerat finansowy - konglomerat finansowy w rozumieniu ustawy o nadzorze uzupełniającym;

5b)  mieszany dominujący podmiot ubezpieczeniowy - podmiot dominujący, który nie jest:

a)  zakładem ubezpieczeń,

b)  zakładem reasekuracji,

c)  dominującym podmiotem ubezpieczeniowym,

d)  dominującym podmiotem nieregulowanym w rozumieniu ustawy o nadzorze uzupełniającym

- jeżeli przynajmniej jednym z jego podmiotów zależnych jest zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji; za mieszany dominujący podmiot ubezpieczeniowy nie uważa się Skarbu Państwa;

5c)  nadzór dodatkowy - nadzór w zakresie wynikających z przepisów prawa polskiego lub prawa państwa członkowskiego Unii Europejskiej uprawnień i obowiązków krajowego zakładu ubezpieczeń, krajowego zakładu reasekuracji, zagranicznego zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub zagranicznego zakładu reasekuracji mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej, który:

a)  jest podmiotem dominującym wobec innego zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji lub posiada udział w innym zakładzie ubezpieczeń lub zakładzie reasekuracji, lub jest w inny sposób blisko powiązany z innym zakładem ubezpieczeń lub zakładem reasekuracji lub

b)  jest podmiotem zależnym od dominującego podmiotu ubezpieczeniowego lub zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub zakładu reasekuracji mającego siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, lub

c)  jest podmiotem zależnym od mieszanego dominującego podmiotu ubezpieczeniowego;

6)  oddział - oddział, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej albo zakładu reasekuracji mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej;

7)  organ nadzoru - Komisję Nadzoru Finansowego, o której mowa w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. Nr 157, poz. 1119, z późn. zm.⁴⁾);

7a)  państwo członkowskie Unii Europejskiej umiejscowienia ryzyka - państwo członkowskie Unii Europejskiej, w którym:

a)  znajduje się nieruchomość wraz z częściami składowymi i przynależnościami oraz znajdującym się w niej mieniem, o ile mienie to jest objęte tą samą umową ubezpieczenia co nieruchomość,

b)  jest zarejestrowany pojazd mechaniczny, w przypadku gdy umowa ubezpieczenia dotyczy pojazdu mechanicznego, z zastrzeżeniem lit. c,

c)  pojazd mechaniczny ma być zarejestrowany, w przypadku gdy pojazd mechaniczny został nabyty w państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż to, w którym ma być zarejestrowany, ale nie dłużej niż przez okres 30 dni od dnia objęcia pojazdu mechanicznego w posiadanie przez jego nabywcę,

d)  została zawarta umowa ubezpieczenia, na okres nie dłuższy niż 4 miesiące, dotycząca ubezpieczenia związanego z podróżą, niezależnie od grupy określonej w załączniku do ustawy,

e)  ubezpieczający będący osobą fizyczną ma stałe miejsce zamieszkania,

f)  ubezpieczający będący osobą prawną ma siedzibę jednostki organizacyjnej objętej umową ubezpieczenia;

8)  podmiot dominujący - podmiot dominujący w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439);

8a)  podmiot zależny - podmiot zależny w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;

9)  (uchylony);

10)  reprezentant do spraw roszczeń - reprezentanta do spraw roszczeń w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych;

10a) rodzaje reasekuracji:

a)  reasekuracja ubezpieczeń na życie, o których mowa w dziale I załącznika do ustawy,

b)  reasekuracja pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych, o których mowa w dziale II załącznika do ustawy;

11)  spółka publiczna - spółkę publiczną w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;

12)  ubezpieczeniowa grupa kapitałowa - grupę podmiotów, w skład której wchodzi zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji podlegający nadzorowi dodatkowemu oraz co najmniej:

a)  jeden z podmiotów, o którym mowa w pkt 5c lit. a-c, a także

b)  podmioty będące podmiotami zależnymi, podmiotami ze znaczącym udziałem kapitałowym lub w inny sposób blisko powiązane z zakładem ubezpieczeń lub zakładem reasekuracji podlegającym nadzorowi dodatkowemu,

c)  podmioty dominujące, posiadające znaczący udział kapitałowy lub w inny sposób blisko powiązane z zakładem ubezpieczeń lub zakładem reasekuracji podlegającym nadzorowi dodatkowemu,

d)  podmioty będące podmiotami zależnymi, podmiotami ze znaczącym udziałem kapitałowym lub w inny sposób blisko powiązane z podmiotami, o których mowa w lit. c;

13)  ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy - w ubezpieczeniu, o którym mowa w dziale I grupa 3 załącznika do ustawy, wydzielony fundusz aktywów, stanowiący rezerwę tworzoną ze składek ubezpieczeniowych, inwestowany w sposób określony w umowie ubezpieczenia;

13a) dominujący podmiot ubezpieczeniowy - podmiot dominujący, niebędący dominującym podmiotem nieregulowanym w rozumieniu ustawy o nadzorze uzupełniającym:

a)  który posiada znaczące udziały kapitałowe w podmiotach zależnych oraz

b)  którego podmiotami zależnymi są wyłącznie lub w większości zakłady ubezpieczeń lub zakłady reasekuracji, a przynajmniej jednym z tych zakładów jest krajowy zakład ubezpieczeń lub krajowy zakład reasekuracji lub zagraniczny zakład ubezpieczeń, który uzyskał zezwolenie w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, lub zagraniczny zakład reasekuracji, który uzyskał zezwolenie w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej;

13b) znaczący udział kapitałowy - znaczący udział kapitałowy w rozumieniu ustawy o nadzorze uzupełniającym;

14)  Urząd - Urząd Komisji Nadzoru Finansowego;

15)  zagraniczny ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny - podmiot, którego siedziba znajduje się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gwarantujący zaspokojenie roszczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w przypadku niespełnienia obowiązku ubezpieczenia lub nieustalenia sprawcy szkody;

16)  zagraniczny zakład ubezpieczeń - przedsiębiorcę zagranicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, wykonującego działalność ubezpieczeniową;

16a) krajowy zakład reasekuracji - przedsiębiorcę, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności reasekuracyjnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

16b) zagraniczny zakład reasekuracji - przedsiębiorcę zagranicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, wykonującego działalność reasekuracyjną;

17)  bliskie powiązania - bliskie powiązania w rozumieniu ustawy o nadzorze uzupełniającym;

18)  zdarzenie losowe - niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową.

2. Ilekroć w ustawie, jest mowa o państwach członkowskich Unii Europejskiej należy przez to rozumieć także państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.

Art. 3. 1. Przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych.

1a. Przez działalność reasekuracyjną rozumie się wykonywanie czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka, w szczególności:

1)  zawieranie i wykonywanie umów reasekuracji czynnej i umów retrocesji;

2)  składanie oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania lub inne świadczenia należne z tytułu umów, o których mowa w pkt 1;

3)  ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów, o których mowa w pkt 1;

4)  wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów, o których mowa w pkt 1;

5)  prowadzenie kontroli przestrzegania przez cedentów warunków umów, o których mowa w pkt 1.

2. Zakład ubezpieczeń nie może wykonywać innej działalności poza działalnością ubezpieczeniową i bezpośrednio z nią związaną, z zastrzeżeniem ust. 2c i 8 oraz art. 26 ust. 1.

2a. Zakład reasekuracji nie może wykonywać innej działalności poza działalnością reasekuracyjną i czynnościami bezpośrednio z nią związanymi.

2b. Czynnościami bezpośrednio związanymi z działalnością reasekuracyjną są w szczególności czynności w zakresie doradztwa statystycznego, doradztwa aktuarialnego, analizy ryzyka, badań na rzecz klientów, lokowania środków zakładu reasekuracji, a także czynności zapobiegania powstawaniu lub zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego.

2c. Zakład ubezpieczeń działający jako zakład ubezpieczeń i reasekuracji może wykonywać również działalność, o której mowa w ust. 1a i 2b.

3. Czynnościami ubezpieczeniowymi, o których mowa w ust. 1, są:

1)  zawieranie umów ubezpieczenia, umów gwarancji ubezpieczeniowych lub zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz. 1154, z późn. zm.⁵⁾), a także wykonywanie tych umów;

1a)  zawieranie umów reasekuracji lub zlecanie ich zawierania brokerom reasekuracyjnym w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, a także wykonywanie tych umów, w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych (reasekuracja bierna);

2)  składanie oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania lub inne świadczenia należne z tytułu umów, o których mowa w pkt 1 i 1a;

3)  ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów, o których mowa w pkt 1 i 1a;

4)  ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeżeli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów, o których mowa w pkt 1 i 1a.

4. Czynnościami ubezpieczeniowymi są również:

1)  ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i ubezpieczeniach majątkowych oraz w umowach gwarancji ubezpieczeniowych;

2)  wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 1a;

3)  przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej;

4)  prowadzenie kontroli przestrzegania przez ubezpieczających lub ubezpieczonych, zastrzeżonych w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczeń, obowiązków i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową;

5)  prowadzenie postępowań regresowych oraz postępowań windykacyjnych związanych z wykonywaniem:

a)  umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych,

b)  umów reasekuracji w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych;

6)  lokowanie środków zakładu ubezpieczeń;

7)  wykonywanie innych czynności określonych w przepisach innych ustaw.

5. Czynnościami ubezpieczeniowymi są także następujące czynności, jeżeli są wykonywane przez zakład ubezpieczeń:

1)  ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych;

2)  ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych;

3)  ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia;

4)  czynności zapobiegania powstawaniu albo zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego.

6. Zakład ubezpieczeń może zlecać wykonanie czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1-6 oraz ust. 5, innym podmiotom. Czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1-6 oraz ust. 5, wykonywane przez te podmioty są traktowane jak czynności ubezpieczeniowe, w zakresie, w jakim są wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń.

7. Czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 2 i 5 oraz ust. 5 pkt 1 i 2, uważa się za czynności ubezpieczeniowe także wtedy, gdy ich wykonywania podejmuje się zakład ubezpieczeń na wniosek innego zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych lub uprawnionego z tytułu umów, o których mowa w ust. 3 pkt 1, także gdy umowy te zawarte są z innym zakładem ubezpieczeń.

8. Zakład ubezpieczeń może bezpośrednio lub poprzez pośredników ubezpieczeniowych ustanowionych na podstawie odrębnych przepisów:

1)  wykonywać działalność akwizycyjną na rzecz otwartych funduszy emerytalnych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667, z późn. zm.⁶⁾);

2)  pośredniczyć w imieniu lub na rzecz podmiotów wykonujących czynności bankowe określone w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.⁷⁾), zwanej dalej "ustawą - Prawo bankowe", przy zawieraniu umów w ramach wykonywania tych czynności, na zasadach określonych w ustawie - Prawo bankowe;

3)  pośredniczyć w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych, funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do OECD innych niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546, z późn. zm.⁸⁾).

9. Zakład ubezpieczeń może zlecić, w formie pisemnej, innym podmiotom wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 3 pkt 2.

10. O zawarciu zlecenia, o którym mowa w ust. 9, zakład ubezpieczeń niezwłocznie informuje organ nadzoru.

Art. 4. Ustala się podział ubezpieczeń według działów, grup i rodzajów ryzyka określony w załączniku do ustawy.

Pełny tekst w załączniku