NARUSZENIE CZYNNOŚCI NARZĄDU CIAŁA. ROZSTRÓJ ZDROWIA - Prywatny akt oskarżenia z art. 157 k.k.
Wspomniany wyżej artykule przewiduje średni i lekki rodzaj uszczerbku na zdrowiu (inny niż ciężki z arl. I56 § I k.k.). Kryterium ich rozróżnienia stanowi czas trwania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia. Średni uszczerbek polega na spowodowaniu naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, ktorc trwają dłużej niż 7 dni (art. I57 § I). lekki na tym. że naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwały nie dłużej niż 7 dni (art. 157 $2).
Podstawę odpowiedzialności karnej sprawcy będzie zatem stanowić usialenie. czy zahurzenia w normalnym funkcjonowaniu narządu ciała lub funkcjonowaniu organizmu (fizyczne lub psychiczne) trwały dłużej niż 7 dni czy też krócej. Istotne jest. że okres 7 dni odnosi się do czasu trwania niesprawności narządu ciała bądź choroby (rozstroju zdrowia). a nie do stwierdzonego przez lekarza czasu niezdolności do pracy. Żadne inne okoliczności poza czasem trwania uszkodzenia ciała nie mogą byc brane pod uwagę przy ocenie odpowiedzialności sprawcy, zwłaszcza, jak długo pokrzywdzony był niezdolny do pracy ( por. J. Bafia. K. Mioduski. M. Siewierski. Knmcnian.... t. II. s. IC'7).
Ustalenie . czy mamy do czynienia ze średnim czy innym uszkodzeniem ciała, należy do biegłego lekarza. którego opinia podlega kontroli sądu. a następnie sąd ostatecznie wypowiada się co do kwalifikacji prawnej rodzaju uszkodzenia ciała.
Tryb ścigania przestępstw określonych w art. 157 k.k. ma różny charakter i jest uzależniony od postaci uszczerbku na zdrowiu i relacji jaka zachodzi pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym.
Przestępstwa średniego uszkodzenia ciała, zarowno umyślne, jak i nieumyślne są ścigane z oskarżenia publicznego, z tym że te ostatnie są ścigane na wniosek, gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa. Definicja osoby najbliższej jest zawarta w art. 115 $ 11 kodeksu karnego. Osobą najbliższą jest małżonek wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostąiąca we wspólnym pożyciu.
Lekkie uszkodzenie ciała (umyślne i nieumyślne) jest. co do zasady, ścigane z oskarżenia prywatnego, jednakże jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkała wspólnie ze sprawcą, umyślne lekkie uszkodzenie ciała jest ścigane z oskarżenia publicznego, a nieumyślne - na wniosek.
Uprawnienie do złożenia prywatnego aktu oskarżenia wynika z bezpośredniego naruszenia bądź zagrożenia dobra prawnego czynem, jakim jest umyślne i nieumyślne lekkie uszkodzenie ciała (art. 157 § 2 k.k.) czy naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 $ 3 k.k. ). Oskarżycielem prywatnym może być pokrzywdzony lub osoba wykonująca jego prawa, który wnosi i popiera oskarżenie w sprawie prywat noska rgowej. Na podstawie art. 59 § 2 kodeksu postępowania karnego, także inny pokrzywdzony przez ten sam czyn może. aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, przyłączyć się do toczącego się postępowania Jeżeli oskarżyciel prywatny wniósł do Sądu akt oskarżenia o przestępstwo prywatnoskargowe, a Sąd dostrzegł w zarzucanym oskarżonemu czynie cechy przestępstwa publicznoskargo- wego. z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela, powinien postępowanie umorzyć i akta przesłać prokuratorowi. Prokurator wszczyna postępowanie. jeżeli wymaga tego interes społeczny, czyli wtedy, gdy czyn przestępny godzi bezpośrednio nie tylku w chronione prawem interesy pokrzywdzonego. ale także w dobra ogólne. Prokurator może także przystąpić do toczącego się już postępowania wszczętego prywatnym
aktem oskarżenia. W takiej sytuacji, dotychczasowy oskarżyciel pry watny będzie działał odtąd w charakter/e oskarżyciela posiłkowego, a postępowanie będzie się toczyło z urzędu. Jeśli zas prokurator oisiąpi od oskarżenia. to postępowanie na powrót toczy się w trybie prywatnoskargo- wym. a pokrzywdzony w raca do statusu oskarżyciela prywatnego.
Zgodnie z art. 61 k.p.k. w razie śmierci oskarżyciela prywatnego postępowanie zawiesza się. a osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego (w terminie 3 miesięcy). W przeciwnym razie, sąd umarza postępowanie.
Zagrożenie karne zostało zróżnicowane w zależności od rodzaju uszkodzenia ciała. Średnie zagrożone jest tylko ka*ą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. zas za lekkie ustawodawca wprowadził karę grzywny, ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności do lat 2. Nieumyślne spowodowanie uszkodzenia ciała zagrożone test Lirą grzywny, ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do roku.
Przepis art. 101 $ 2 k.k. stanowi, że karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego, jakim jest występek określony w art 157 $ 2 k.k.. ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa. nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w $ I pkt 1—3 ustaje z upływem 10 lat. a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.
Jeżeli różne zachowania tego samego sprawcy składające się na ten sam czyn spowodowały u tej samej osoby skutki z art. 157 § I i z art. 157 § 2 k.k.. to prawidłowa kwalifikacja prawna powinna wskazywać wyłącznie pierwszy z tych przepisów. Nie ma podstaw do fragmentaryzowania tego samego czynu dla dokonania jego oceny prawnej, bo w procesie subsum- cji następuje skonsumowanie elementów łagodniejszych przez skutki dalej idące (Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z 6 marca 2009 r.. II Ka 45/2009; opubl. KZS 2009/3 poz $6).
Inga Dzwonecka
Ogólnopolskie Centrum Odszkodowań
członek PIO