NARUSZENIE CZYNNOŚCI NARZĄDU CIAŁA. ROZSTRÓJ ZDROWIA - Prywatny akt oskarżenia z art. 157 k.k.

Wspomniany wyżej artykule przewiduje średni i lekki rodzaj uszczerbku na zdro­wiu (inny niż ciężki z arl. I56 § I k.k.). Kryterium ich rozróżnienia stanowi czas trwania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstro­ju zdrowia. Średni uszczerbek pole­ga na spowodowaniu naruszenia czynności narządu ciała lub rozstro­ju zdrowia, ktorc trwają dłużej niż 7 dni (art. I57 § I). lekki na tym. że naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwały nie dłu­żej niż 7 dni (art. 157 $2).

Podstawę odpowiedzialności kar­nej sprawcy będzie zatem stanowić usialenie. czy zahurzenia w normal­nym funkcjonowaniu narządu ciała lub funkcjonowaniu organizmu (fi­zyczne lub psychiczne) trwały dłu­żej niż 7 dni czy też krócej. Istotne jest. że okres 7 dni odnosi się do cza­su trwania niesprawności narządu ciała bądź choroby (rozstroju zdro­wia). a nie do stwierdzonego przez lekarza czasu niezdolności do pracy. Żadne inne okoliczności poza cza­sem trwania uszkodzenia ciała nie mogą byc brane pod uwagę przy ocenie odpowiedzialności sprawcy, zwłaszcza, jak długo po­krzywdzony był niezdolny do pracy ( por. J. Bafia. K. Mioduski. M. Sie­wierski. Knmcnian.... t. II. s. IC'7).

Ustalenie . czy mamy do czynie­nia ze średnim czy innym uszkodze­niem ciała, należy do biegłego leka­rza. którego opinia podlega kontroli sądu. a następnie sąd ostatecznie wypowiada się co do kwalifikacji prawnej rodzaju uszkodzenia ciała.

Tryb ścigania przestępstw okre­ślonych w art. 157 k.k. ma różny charakter i jest uzależniony od postaci uszczerbku na zdrowiu i relacji jaka zachodzi pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym.

Przestępstwa średniego uszko­dzenia ciała, zarowno umyślne, jak i nieumyślne są ścigane z oskarże­nia publicznego, z tym że te ostat­nie są ścigane na wniosek, gdy po­krzywdzonym jest osoba najbliższa. Definicja osoby najbliższej jest za­warta w art. 115 $ 11 kodeksu karne­go. Osobą najbliższą jest małżonek wstępny, zstępny, rodzeństwo, powi­nowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przy­sposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostąiąca we wspólnym pożyciu.

Lekkie uszkodzenie ciała (umyślne i nieumyślne) jest. co do zasady, ścigane z oskarżenia prywatnego, jednakże jeżeli po­krzywdzonym jest osoba naj­bliższa zamieszkała wspólnie ze sprawcą, umyślne lekkie uszkodzenie ciała jest ścigane z oskarżenia publicznego, a nie­umyślne - na wniosek.

Uprawnienie do złożenia prywatnego aktu oskarżenia wynika z bezpośredniego naru­szenia bądź zagrożenia dobra prawnego czynem, jakim jest umyślne i nieumyślne lekkie uszko­dzenie ciała (art. 157 § 2 k.k.) czy naruszenie nietykalności ciele­snej (art. 217 $ 3 k.k. ). Oskarży­cielem prywatnym może być pokrzywdzony lub osoba wyko­nująca jego prawa, który wnosi i popiera oskarżenie w sprawie prywat noska rgowej. Na podsta­wie art. 59 § 2 kodeksu postę­powania karnego, także inny pokrzywdzony przez ten sam czyn może. aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozpra­wie głównej, przyłączyć się do toczącego się postępowania Jeżeli oskarżyciel prywatny wniósł do Sądu akt oskarżenia o przestępstwo prywatnoskargowe, a  Sąd dostrzegł w zarzuca­nym oskarżonemu czynie cechy przestępstwa publicznoskargo- wego. z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela, po­winien postępowanie umorzyć i akta przesłać prokuratorowi. Prokurator wszczyna postępo­wanie. jeżeli wymaga tego inte­res społeczny, czyli wtedy, gdy czyn przestępny godzi bezpo­średnio nie tylku w chronione prawem interesy pokrzywdzone­go. ale także w dobra ogólne. Prokurator może także przy­stąpić do toczącego się już postę­powania wszczętego prywatnym

aktem oskarżenia. W takiej sytuacji, dotychczasowy oskarżyciel pry watny będzie działał odtąd w charakter/e oskarżyciela posiłkowego, a postępo­wanie będzie się toczyło z urzędu. Je­śli zas prokurator oisiąpi od oskar­żenia. to postępowanie na powrót to­czy się w trybie prywatnoskargo- wym. a pokrzywdzony w raca do sta­tusu oskarżyciela prywatnego.

Zgodnie z art. 61 k.p.k. w razie śmierci oskarżyciela prywatnego postępowanie zawiesza się. a oso­by najbliższe mogą wstąpić w pra­wa zmarłego (w terminie 3 miesię­cy). W przeciwnym razie, sąd umarza postępowanie.

Zagrożenie karne zostało zróż­nicowane w zależności od rodzaju uszkodzenia ciała. Średnie zagro­żone jest tylko ka*ą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. zas za lekkie ustawodawca wpro­wadził karę grzywny, ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności do lat 2. Nieumyślne spo­wodowanie uszkodzenia ciała za­grożone test Lirą grzywny, ograni­czenia wolności albo karą pozba­wienia wolności do roku.

Przepis art. 101 $ 2 k.k. stanowi, że karalność przestępstwa ścigane­go z oskarżenia prywatnego, jakim jest występek określony w art 157 $ 2 k.k.. ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony do­wiedział się o osobie sprawcy prze­stępstwa. nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego po­pełnienia. Jeżeli w okresie przewi­dzianym w art. 101 wszczęto postę­powanie przeciwko osobie, karal­ność popełnionego przez nią prze­stępstwa określonego w $ I pkt 1—3 ustaje z upływem 10 lat. a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Jeżeli różne zachowania tego samego sprawcy składające się na ten sam czyn spowodowały u tej samej osoby skutki z art. 157 § I i z art. 157 § 2 k.k.. to prawidło­wa kwalifikacja prawna powinna wskazywać wyłącznie pierwszy z tych przepisów. Nie ma podstaw do fragmentaryzowania tego same­go czynu dla dokonania jego oce­ny prawnej, bo w procesie subsum- cji następuje skonsumowanie ele­mentów łagodniejszych przez skut­ki dalej idące (Wyrok Sądu Okrę­gowego w Tarnowie z 6 marca 2009 r.. II Ka 45/2009; opubl. KZS 2009/3 poz $6).

Inga Dzwonecka

Ogólnopolskie Centrum Odszkodowań

członek PIO