Jako przyczynę swojego postępowania TU podają okoliczność wejścia w życie w dniu 3 sierpnia 2008 r. przepisu art. 446 4 kodeksu cywilnego. Wprowadził on instytucję zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę w związku ze śmiercią osoby bliskiej, a art. 446 $ 3 k.c siara się ją ograniczyć, sprowadzając „znaczne pogor­szenie się sytuacji życiowej" tylko do tanie­go wymiaru czysto ekonomicznego.

Dla każdego oczywiste jest. że dzieci sta­nowią o sile ich rodziców w chęci zapewnie­nia im jak najlepszej bytu. są całym sen­sem ich ciężkiej prasy. a w sensie ekono­micznym stanowią ich zabezpieczenie na starość. TU często stoją natomiast na sta­nowisku. że przed 3 sierpnia 2008 r. nic się nie należy rodzicom w związku z tragiczną śmiercią ich dziecka, w szczególności tego najmniejszego. Analiza prawna i wykazanie bezzasadności takiego rozumowania zosta­ną wykazane dalej. Najpierw jednak, żeby zilustrować problem, przywołam autentycz­ny przykład postępowania TU w jednej z prowadzonych spraw.

Tragiczne zdarzenie

Pani Krystyna i pan Andrzej są małżeń­stwem od wielu lat. mają dwójkę dorosłych już dzieci (córka - lat. syn - 18 lat). Kie­dy na świat przyszło ich trzecie dziecko - Robert, poczuli się znów młodzi, silni i peł­ni energii, byli szczęśliwi. Robert był dziec­kiem wesołym, pogodnym i w pełni zdro­wym. Pani Krystyna twierdziła: „dla naszej rodziny był najważniejszy na świecie".

We wrześniu 2001 r. wraz ze śmiercią dziecka zmieniło się zupełnie życie rodziny. Oboje załamali się psychicznie. Od tego dnia pani Krystyna cierpi na zespół depresyjny. Do lekarza _siłą" zaprowadziła ją córka w paź­dzierniku 2003 r. Z zaświadczenia lekarskiego wynika że u pani Krystyny rozpoznano zabu­rzenia psychotyczne z przedłużającą sic reak­cją na stres wywołany stratą dziecka. Stwier­dzono nadto, że nie kwalifikuje się do poję­cia pracy. Z historii choroby wynika, że od da­ty śmierci synka ma problemy ze stanem zdro­wia psychicznego. Ma lęki. boi się sama zostać w pokoju, reaguje nerwowo na każdy sygnał karetki. Nie może zasnąć w nocy. A jeśli już za­śnie. To budzi się kilka razy w ciągu jednej nocy, nie ma ochoty z nikim rozmawiać ani też z kimkolwiek się spotykać. Odczuwa ciągłe zmęczenie. Bierze lek przepisane przez leka­rza psychiatrę i jak sama oświadczyła nie by­łaby w stanie funkcjonować w życiu codzien­nym. gdyby nie te lekarstwa. Pani Krystyna le­czy się również kardiologicznie.

Pan Andrzej był świadkiem tragicznego zdarzenia z wrześni? 2001 r.. widział sam wypadek, a także widział, jak umiera jego czteroletnie dziecko. Przypłacił to zawałem serca. Od tego też czasu leczy się kardiolo­gicznie i bierze leki. Jego stan zdrowia cały czas się jednak pogarsza. Pomimo że od dnia zdarzenia minęło wiele lat. w ro­dzinnym domu państwa Krystyny i Andrze­ja nadal panuje smutek i żal. W dalszym cią­gu przechodzą żałobę po śmierci syna.

Decyzja towarzystwa ubezpieczeniowego

Mając na uwadze opisaną wyżej tragedię oraz jej ciągłe występujące następstwa, trudno jest nawet określić zmianę sytuacji życiowej państwa Krystyny i Andrzeja jako ..znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej". Zdarzenie

z września 2001 r. skrzywdziło ich tak dale­ce. że najprawdopodobniej ich życie nigdy już nie będzie wyglądało tak samo jak przed datą rzeczonej tragedii. Natomiast zgodnie z treścią decyzji podjętej przez towa­rzystwo ubezpieczeniowe: _W świetle prawa cywilnego i orzecznictwa sądowego w po­dobnych przypadkach pogorszenie sytuacji

życiowej członków rodziny zmarłego może uzasadniać przyznanie odszkodowania tylko wówczas, gdy sprowadza reperkusje majątko­we w sytuacji życiowej uprawnionych".

I.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego

Zastanawiające jest. jakimi dokładnie przepisami prawa cywilnego kierowało się TL oraz z jakich orzeczeń korzystało, for­mułując powyższe stwierdzenie, ani bowiem z treści art. 446 § 3 k.c. nie płynie taka leza. ani też liczne orzecznictwo Sądu Najwyż­szego i ugruntowane w tym zakresie poglą­dy doktryny nie przyjęły takiej wykładni rze­czonego przepisu Wręcz przeciwnie. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał w swo­ich wyrokach, że „pogorszenie sytuacji ży­ciowej" na skutek śmierci osoby bliskie  nie obejmuje wyłącznie pogorszenia sytuacji ma­terialnej. ale całokształt różnych okoliczności, które skutkują negatywnymi zmianami w Życiu codziennym osób bliskich.

Na szczególną uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego - izba Cywilna z dnia 24 paź­dziernika 2007 r., sygn.akt 1VCSK 192/2007 Lex Polonica nr 1944814. OSNC 2008/C poz. 86). gdzie Sąd wskazał, że:

Rekompensa­cie w ramach stosownego odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. podlegają szkody majątkowe i niemajątkowe, doznane przez rodzi­ca. którego stan zdrowia na skutek silnego wstrząsu psychicznego spowodowanego nagłą tragiczną śmiercią dziecka uległ zmianie uzasadniającej przyjęcie znacznego pogorszenia je­go sytuacji życiowej.

II.

Takie samo stanowisko zawarł Sąd Naj­wyższy - Izba Cywilna w wyroku z dnia 15 października 2002 r.. sygn. akt II CKN 98S/2000 (Lex Polonica nr 376859. Monitor Prawniczy 2006/6 sir. 315). w którym pod­kreślił. ze:

Śmierć małoletniego dziecka może

w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. - stanowić przyczynę znacznego pogorszenia sytuacji życio­wej jego rodziców, nie tylko wtedy, gdy wywołała aktualny uszczerbek materialny, ale także wówczas, gdy ich cierpienia psychicz­ne osłabiły aktywność życiową, powodując utratę możliwości polepszenia warunków życia w przyszłości lub konieczność niekorzystnego ograniczenia planów życiowych.

III.

Zwrócić również uwagę trzeba na wy rok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 16 października 2008 r.. sygn. akt III CSK 143/2008 (LexPolonica nr 2143603). w którym zostało podkreślo­ne. że:

Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej uprawnionego w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. zależne jest od rozmiarów ujemnych następstw o charakterze mająt­kowym, a także zmian w sferze dóbr nie­materialnych uprawnionego wywołanych przez śmierć osoby bliskiej, już istnieją oraz dających się przewidzieć w przy­szłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego

IV.

W wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia kwietnia 2008 r.. sygn. akt V CSK 544/2007, (LexPolonica nr 2044700) także wskazane zostało, że:

Znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej należy odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bli­skiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające te sytuacje.

V.

Również w orzeczeniu Sądu Najwyższe­go z dnia 9 marca 2007 r. (sygn. akt VCSK 459/06. niepublikowany), wskazano, że:

przez pojęcie znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. o którym mowa w art. 446 § 3 k.c.. należy rozumieć nie tylko pogorszenie sie sytuacji materialnej osoby bliskiej zmarłego poszkodowanego , ale także pogorszenie się sytu­acji takiej osoby w zakresie pozaekonomicz­nym.

Takie samo stanowisko zajął Sąd Naj­wyższy w wyroku z dnia 16 kwietnia 2008 r. sygn. akt VCSK 544/2007 (LexPolonica nr 2044700». w wyroku Sądu Najwyższego

-  Izba Cywilna z dnia 6 lulego 1968 r.. sygn akt I CR 654/67 (LexPolonica nr 299065. OSNC l' 1969/1. poz. 14) czy też Sąd Apela­cyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 kwiet­nia 20C6 r.. sygn. akl VI ACa 1185/2005 (LexPolonica nr 419826).

VI

Dodatkowo wskazać należy, że TU zdaje się nie przyjmować do wiadomości istnienia podstawy prawnej do wypłacenia zadośćuczy­nienia pieniężnego za utraconą więź rodzinną rodzicow z dzieckiem. Podstawę taką daje w sposób wyraźny przepis art. 448 k.c. w zw. z art. 24 $ 1 k.c. Zgodnie bowiem z uchwalą, mającą moc zasady prawnej Sądu Najwyższe­go z dnia 22 października 2010 r. (sygn. akt IIICZP 76/10. LexPolonica nr 2399807. Biu­letyn Sądu Najwyższego 2010/10 WMW.sn.pl): \ajbliższemu członkowi rodziny zmarłego przy­sługuje na podstawie art. 44ft k.c. w zwią;ku z art. 24 § I k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznana krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r.

W uchwale tej bowiem wyraźnie zostało wskazane, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej stanowi naruszenie dobr osobistych osób najbliższych dla zmarłego to uzasadnia przyznanie im zadośćuczynienia na podsta­wie art. 448 k.c. Sąd podkreślił przy tym. że: (...) katalog dóbr osobistych określony w art. 23 k.c. ma charakter otwarty (...). Trudno byłoby znaleźć argumenty sprzeciwia­jące się zaliczeniu do tego katalogu także wię­zi rodzinnych. Więzi te stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny ochronie prawnej (arl IH / 71 Konstytucji RP. art. 23 k.r.oj.

Skoro dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 k.c. jest kult pa­mięci osoby zmarłej, to - a fortiori - może nim być także więź miedzy osobami żyjącymi. Nie ma zatem przeszkód do uznania, tego za szczególną więź emocjonalna między członkami rodziny pozostaje pod ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 k.c. Pogląd taki pojawił się już w nowszym orzecznictwie.

Sad Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 września 2005 r. I ACa 534/2005 (Prze­gląd Orzecznictwa Sadu Apelacyjnego w Gdańsku 200A/J, poz. 2 sir. 5) stwierdził, że szczególna więź rodziców z dzieckiem, przy­sługującą zarówno dziecku, jak i rodzicom, a prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasłu­guje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie przewidzianej w art. 24 § I k.c. Sad Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 surznia 2010 r.. IV ('K 307/2009 (r.le- publ.) uznał natomiast, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić narusze­nie dóbr osobistych członków rodziny zmarłe­go i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynie­nia na podstawie art. 448 k.c

Podsumowanie

Podsumowując analizę prawną przedsta­wionej wyżej tragedii wskazać należy, że TU w sposob całkowicie arbitralny, a zarazem sprzeczny z prawem, odmawia spełnienia słusznych roszczeń skrzywdzonych ponad miarę rodziców. Argumentacja o braku kon­sekwencji materialnych tego tragicznego zdarzenia nie przekonuje.

W tej sytuacji konieczne jest wytoczenie w sprawie powództwa sądowego w imieniu poszkodowanych, którzy dopiero po 8 la­tach od zaistniałej tragedii zdecydowali się poszukać kogoś, kto by w ich imieniu zażą­dał wymierzenia sprawiedliwości.

Dział Prawny ECPP Polska Izba Odszkodowań