Przedawnienie roszczeń za wyrządzoną szkodę

Dużo czasu to pojęcie względne. Koleżanka zna­lazła czas po 3 latach, ale wtedy nie mogła otrzymać z tego samego biura innej odpowiedzi, jak tylko: „Przykro nam, ale spra­wa jest przedawniona".

„Przedawniona?! Ale przecież mówiliście Państwo, że mam bar­dzo dużo czasu, a wręcz nie po­winnam się śpieszyć, tylko zebrać całość dokumentów!"

Ta historia, jak też inne każą nam pamiętać, że odpowiedzial­ność za wyrządzoną szkodę wcze­śniej czy później się kończy. Nale­ży tylko wiedzieć, kiedy.

Przez długi czas w polskim pra­wie obowiązywał okres przedaw­nienia 3 lat (art. 819 § 1 k.c.) od dnia, kiedy poszkodowany do­wiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W tym okresie poszkodowany mógł dochodzić roszczeń za na­prawienie szkody.

W przypadku, gdy dana sprawa zakończyła się prawomocnym wy­rokiem sądu, poszkodowanemu przysługiwał okres 10 lat.

Jednakże zdarzały się przypad­ki, kiedy ofiary wypadków czy błę­dów lekarskich zaczęły odczuwać skutki (czynu niedozwolonego) po bardzo długim okresie od zda­rzenia.

Z myślą o ochronie intere­sów poszkodowanych w sierpniu 2007 r. weszła w życie nowelizacja art. 442 kodeksu cywilnego, zgod­nie z którą, jeżeli szkoda wynika ze zbrodni lub przestępstwa, rosz­czenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszko­dowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej na­prawienia.

Przed nowelizacją ustawy (do dnia 9 sierpnia 2007 r.):

Art. 442. § 1 k.c. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszko­dowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej na­prawienia. Jednakże w każdym wy­padku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wy­rządzające szkodę. § 2. Jeżeli szko­da wynikła ze zbrodni lub występ­ku, roszczenie o naprawienie szko­dy ulega przedawnieniu z upły­wem lat dziesięciu od dnia popeł­nienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowie­dział się o szkodzie i o osobie obo­wiązanej do jej naprawienia.

Po nowelizacji ustawy (od dnia 10 sierpnia 2007 r.):

Art. 442 (1) § 1 k.c. Roszczenie

0 naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszko­dowany dowiedział się o szkodzie

1 o osobie obowiązanej do jej na­prawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwu­dziestu od dnia popełnienia prze­stępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się

0  szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. § 3. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszko­dowany dowiedział się o szkodzie

1 o osobie obowiązanej do jej na­prawienia. § 4. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o na­prawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

Należy pamiętać, że prawo nie działa wstecz. Stąd też nowe prze­pisy nie dotyczą roszczeń, których terminy uległy już przedawnieniu.

Istotna jest także kwestia prze­rwania biegu przedawnienia - sto­sownie do art. 819 § 4 k.c. - zarów­no przed nowelizacją jak i obecnie - bieg przedawnienia roszczenia do ubezpieczyciela przerywa się poprzez zgłoszenie ubezpieczycie­lowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnie­nia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świad­czenia.

Art. 123 k.c. wskazuje inne jeszcze przesłanki przerwania bie­gu przedawnienia; są to m.in. każ­da czynność przed sądem lub in­nym organem powołanym do roz­poznawania spraw lub egzekwowa­nia roszczeń, w tym przed sądem polubownym.

Ze względu na skomplikowany charakter przedawnienia roszczeń zalecam jednak, aby w każdej sprawie zasięgnąć jednak porady prawnika.

Michał Grus

prokurent Interlex